Theo kế hoạch chuyển đổi năng lượng xanh được phê duyệt tại Quyết định số 876/QĐ-TTg ngày 22-7-2022 của Thủ tướng Chính phủ, đến năm 2025, 100% xe buýt mới và thay thế tại Hà Nội phải sử dụng điện hoặc năng lượng xanh. Đến năm 2050, mục tiêu là 100% xe buýt chạy bằng điện hoặc năng lượng xanh.

Tuy nhiên, hiện thực cho thấy, trong tổng số 2.034 xe buýt được trợ giá tại Hà Nội, chỉ có 277 xe sử dụng năng lượng sạch, gồm 139 xe chạy bằng khí CNG và 138 xe buýt điện, chiếm 13,6% tổng số.

Theo ông Phạm Đình Tiến, Trưởng phòng Kế hoạch - Vận hành của Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng Hà Nội (HPTC), doanh nghiệp rất ủng hộ chuyển đổi phương tiện xanh để tăng sản lượng và doanh thu. Tuy nhiên, họ đang gặp nhiều khó khăn mà không thể tự giải quyết được, đòi hỏi sự hỗ trợ từ Nhà nước, bao gồm chính sách hỗ trợ vốn và lãi vay.

Để chuẩn bị cho việc triển khai "xanh hóa" xe buýt, ông Phạm Đình Tiến cho biết, UBND thành phố Hà Nội đã phê duyệt định mức kinh tế kỹ thuật cho xe buýt điện hạng lớn vào giữa tháng 11-2023. HPTC đang đề xuất triển khai xây dựng định mức cho xe buýt điện trung bình và hạng nhỏ. Đối với hỗ trợ lãi suất, Sở Giao thông vận tải (GTVT) Hà Nội đang hoàn tất thủ tục để trình UBND thành phố xem xét.

Thành phố đã phân ra các giai đoạn chuyển đổi để đảm bảo tính khả thi cao nhất. Khi xây dựng kế hoạch, Sở GTVT Hà Nội đã làm việc với các sở, ban, ngành để đưa ra các kịch bản với các mức khác nhau. Mỗi kịch bản có những nguồn lực và tỷ lệ sử dụng năng lượng khác nhau.

Ông Tiến cho biết, "HPTC cũng sẽ xây dựng kế hoạch chuyển đổi của từng năm để thông báo cho các đơn vị vận hành biết và chuẩn bị. Chúng tôi sẽ vẫn bám sát mục tiêu kế hoạch đề ra đến năm 2035, khoảng 90% tổng số xe buýt trên địa bàn Thủ đô sẽ chuyển sang năng lượng sạch."

Đối với việc hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp triển khai xanh hóa xe buýt, ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hành khách công cộng Hà Nội cho biết, Nghị quyết số 07/NQ-HĐND ngày 10/7/2019 có nhiều chính sách hấp dẫn, được duy trì và tiếp tục trợ giá cho các phương tiện công cộng.

"Tuy nhiên, việc tiếp cận lãi vay của doanh nghiệp còn hạn chế. Chúng tôi mong cơ quan chức năng có thông tin hướng dẫn doanh nghiệp. Các chính sách ưu đãi hiện nay cũng nên được rà soát, cập nhật để các phương tiện sạch được đưa vào hoạt động nhiều hơn", ông Hải nói.

Đề cập đến chính sách ban hành, theo ông Tiến, Nghị quyết 07 đã có chính sách ưu đãi, hỗ trợ lãi suất vay cho các đơn vị đầu tư phương tiện sử dụng năng lượng xanh và đầu tư cơ sở hạ tầng sử dụng nhiên liệu sạch. Sở GTVT Hà Nội đang xây dựng văn bản hướng dẫn trên cơ sở Nghị quyết của HĐND thành phố và đang xin ý kiến của các cơ quan liên ngành để sau khi thống nhất sẽ trình Thành phố ban hành cơ chế hướng dẫn, triển khai cho các doanh nghiệp đầu tư năng lượng sạch.

Trong kế hoạch phát triển vận tải hành khách giao thông công cộng, HPTC đã xây dựng lộ trình căn cứ trên hiện trạng mạng lưới tuyến. Hiện trong tổng số 132 tuyến buýt có trợ giá, số tuyến buýt nhỏ chiếm khoảng 25-30%, và sau 10 năm, những tuyến buýt này sẽ phải thay đổi phương tiện.

"Trung tâm đã lồng ghép nội dung này vào kế hoạch và hàng năm thông báo để doanh nghiệp chuẩn bị nguồn lực và các điều kiện cần thiết để chuyển đổi phương tiện, cùng với sự đồng hành của cơ quan quản lý nhà nước", ông Tiến nói.