Hà Nội và quy hoạch 5 đô thị vệ tinh
Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050 được phê duyệt cách đây hơn 10 năm. Theo đó, Hà Nội phát triển theo mô hình chùm đô thị gồm đô thị trung tâm, 5 đô thị vệ tinh, các thị trấn. Đô thị trung tâm được kết nối với các đô thị vệ tinh bằng hệ thống giao thông vành đai, kết hợp các trục hướng tâm.
Phát triển 5 đô thị vệ tinh đa chức năng nhằm giải quyết vấn đề đông dân ở trung tâm và đảm bảo sự phát triển cân bằng của toàn khu vực. Theo đó:
- Sóc Sơn được quy hoạch là đô thị công nghiệp - dịch vụ - du lịch.
- Sơn Tây là đô thị văn hóa - du lịch.
- Hòa Lạc là đô thị khoa học - công nghệ.
- Xuân Mai là đô thị công nghiệp - dịch vụ - đào tạo.
- Phú Xuyên là đô thị nông nghiệp - cảng nội địa.
Khu đô thị Hòa Lạc vẫn là một đại công trường
Thực tế suốt nhiều năm qua, các khu đô vệ tinh Hà Nội phần lớn vẫn dừng lại ở quy hoạch. Khu đô thị Hòa Lạc là một ví dụ, dù cho đây là khu vực còn chuyển động nhiều nhất trong tổng số 5 đô thị vệ tinh, bóng dáng của một khu công nghệ cao hay các trường đại học cũng đã xây dựng cơ bản nhưng vẫn còn quá khiêm tốn so với quy hoạch, người dân nằm trong vùng quy hoạch cũng gặp rất nhiều khó khăn.
Lên đây khai hoang từ những năm 1989 nhưng đến giờ, gia đình anh Thảo cũng như nhiều gia đình trong xóm vẫn phải sống tạm bợ. Theo quy hoạch, khu dân cư này sẽ bị thu hồi để xây dựng mở rộng khu công nghệ cao Hòa Lạc, là hạt nhân của đô thị Hòa Lạc nên nhiều năm nay muốn xây sửa nhà cửa cũng không được , mà thu hồi cũng không ai đến thu hồi.
Khu công nghệ cao Hòa Lạc với diện tích 600 ha hiện vẫn còn 176 ha đất, chủ yếu là đất khu dân cư vẫn chưa thể giải phóng mặt bằng.
Dù diện tích đã giải phóng mặt bằng được đầu tư hạ tầng khung khá tốt nhưng cũng mới đưa vào khai thác được khoảng 20%, còn lại 80% diện tích đất vẫn bỏ hoang trong khi người dân không có đất để sản xuất.
Khu công nghệ cao Hòa Lạc đã được bàn giao từ Bộ KH&CN về thành phố hà nội quản lý vào đầu tháng 8. Lãnh đạo TP Hà Nội cho biết sẽ sớm đưa ra các giải pháp để đưa đất vào sử dụng hiệu quả, tránh lãng phí đất đai.
Định hình lại đô thị vệ tinh
Hà Nội quy hoạch 5 đô thị vệ tinh với kỳ vọng sẽ là động lực mới quan trọng cho sự phát triển kinh tế xã hội của Thủ đô. Tuy nhiên, trên thực tế, 12 năm qua, các đô thị vệ tinh này đã không được quan tâm đúng tầm. Các đô thị vệ tinh không giảm tải được cho đô thị trung tâm đang ngày càng phát triển dày đặc. Trong khi đó, Hà Nội lại đang nghiên cứu điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô đến 2045, tầm nhìn 2065 với những định hướng mới.
Chợ Nghệ nằm ở trung tâm thị xã Sơn Tây, được xây mới sau vụ cháy năm 2005 với kỳ vọng sẽ trở thành Trung tâm thương mại lớn nhất phía Tây Hà Nội. Nhưng thực tế lại khác xa kỳ vọng. Thang máy vẫn chạy dù chẳng mấy khi có người bước lên.
Khu chợ 3 tầng giờ gần như chỉ hoạt động ở tầng 1, quầy hàng ở các tầng khác gần như đã đóng cửa. Ngay tại tầng 1, người bán nhiều hơn người mua. Vì đã quen với tình cảnh này nên dường như chẳng ai sốt ruột.
Được quy hoạch là đô thị dịch vụ, du lịch sinh thái và tiểu thủ công nghiệp. Một trong những việc ít ỏi mà Sơn Tây có thể làm cho đến lúc này là đã hình thành được 3 khu du lịch theo hướng sinh thái - nghỉ dưỡng - văn hóa.
Những khu đô thị đang xây dở cùng 14 đồ án quy hoạch phân khu đô thì đến giờ vẫn chưa được phê duyệt. Sóc Sơn và Sơn Tây là 2 trong số 5 đô thị vệ tinh đến nay vẫn chưa có quy hoạch phân khu.
Trong khi đó, lúc này, Hà Nội lại đang trong quá trình nghiên cứu điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến 2045, tầm nhìn 2065. Làm thế nào để các huyện, thị xã này thực sự trở thành các đô thị vệ tinh như kỳ vọng là câu hỏi lớn mà Hà Nội cần tìm ra đáp án. 12 năm qua, những đô thị vệ tinh vẫn chỉ nằm trên bản vẽ là một sự chậm trễ không nên tiếp tục kéo dài hơn.
Hiện Hà Nội đang triển khai song song 2 quy hoạch lớn là Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 và Điều chỉnh Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến năm 2045, tầm nhìn 2065. Đây là cơ hội để chúng ta kịp thời điều chỉnh và rút kinh nghiệm những vướng mắc khi thực hiện quy hoạch cũ, tiến tới hiện thực hóa chủ trương phát triển đô thị vệ tinh của Hà Nội.
Từ thực tế cho thấy các dự án đầu tư đang chưa sát với thực tế. Đây là câu chuyện mà Hà Nội cần phải bàn rất sâu trong điều chỉnh quy hoạch chung cũng như Chương trình phát triển đô thị đang xây dựng, nếu không, các quy hoạch sẽ phá sản và trở thành các quy hoạch treo tạo ra nhiều hệ lụy cho phát triển Thủ đô và cuộc sống của người dân nằm trong các vùng quy hoạch.