Ao lắng chất thải từ hoạt động của Công ty TNHH Tân Thịnh có hiện tượng rò rỉ ra khu vực suối Khuổi Doảng, thôn Ma Nòn, xã Thượng Quan đang được phía công ty khắc phục (ảnh: Nguyễn Nghĩa)

Kiểm tra

Ngày 17/9/2022, Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Kạn nhận được thông tin phản ánh về hiện tượng nước suối chảy qua thôn Ma Nòn, xã Thượng Quan, huyện Ngân Sơn có màu đục bất thường. Sở đã phối hợp với Phòng Cảnh sát Môi trường Công an tỉnh Bắc Kạn, UBND xã Thượng Quan tiến hành kiểm tra thực địa tại khu vực suối Khuổi Doảng, thôn Ma Nòn, khu vực tiếp giáp mỏ vàng Pác Lạng do Công ty TNHH Tân Thịnh đang khai thác.

Đến ngày 17/7/2023, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Kạn có Báo cáo số 67 BC-ĐKTr; ngày 24/7/2023, Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Kạn đã có Văn bản số 130 TB-STNMT thông báo kết quả kiểm tra đột xuất tại khu vực suối Khuổi Doảng, thôn Ma Nòn có hiện tượng nước đục liên quan đến Công ty TNHH Tân Thịnh.

Theo đó, thời điểm kiểm tra từ lúc 15h-16h ngày 17/9/2022, tại khu vực suối Khuổi Doảng, thôn Ma Nòn (sử dụng máy đo GPS cầm tay cho thấy tọa độ điểm ao giáp suối là X=2479080, Y=456403 hệ tọa độ vn: 2000 Kinh tuyến trục 106, múi chiếu 3), Đoàn kiểm tra phát hiện có 2 ao lắng, tổng diện tích khoảng 2.000m2, có 01 ống nhựa màu đen có đường kính khoảng 100mm, được dẫn từ trên đồi đấu vào 2 ao lắng nêu trên (tại thời điểm kiểm tra không còn hiện tượng xả nước vào ao): Tại khu vực tiếp giáp giữa ao lắng và suối Khuổi Doảng có dấu vết rò rỉ chất lỏng từ trong ao lắng ra suối, còn đọng lại một lượng bùn màu xám trắng trên phần diện tích khoảng 100m2, bề dày khoảng từ 5-20cm. Bên trong 2 ao lắng, ngoài chất lỏng ở bề mặt có độ sâu khoảng từ 10-50cm tùy vị trí còn chứa lượng lớn bùn lỏng màu trắng xám, tương tự như phân bùn đang lưu vết tại vị trí rò rỉ nêu trên. Kiểm tra suối Khuổi Doảng, nhận thấy nước suối có màu nâu đỏ (màu tương tự như nước lũ sau mưa), không có mùi lạ. Trong thời gian kiểm tra, nhận thấy nước tăng dần độ đục, sau đó giảm dần.

Công ty đã tự đào đắp 2 lắng để chứa nước thải từ của lò L.32, dắt qua ống HDPE với chiều dài 300m. Sau khi nhận được thông tin phản ánh về hiện tượng suối Ma Non có màu đục (vào 8h ngày 16/9/2022) đã tiến hành kiểm tra, phát hiện sự rò rỉ nước từ 1 trong 2 ao lắng ra suối Khuổi Doảng. Công ty đã dừng xả nước vào ao lắng và tiến hành khắc phục sự cố rò rỉ, nhưng chưa được triệt để, đến khoảng 17h00 cùng ngày, sự cố rò rỉ đã được khắc phục.

Theo báo cáo của Công ty TNHH Tân Thịnh, việc xả nước và khẳng định thành phần nước xả vào 2 ao lắng không chứa các hóa chất độc hại: Việc thỉnh thoảng nước suối Khuổi Doảng (Ma Nòn) có hiện tượng đục là do hoạt động cào sái, mót quặng tại các khe Vàng Xanh, Khuôi Ngọa, Khuôi Mạc của một số người dân địa phương.

Phát hiện vi phạm

Trên cơ sở vị trí kiểm tra, thấy rằng Công ty TNHH Tân Thịnh đã sử dụng đất rừng sản xuất do UBND xã Thượng Quan quản lý để xây dựng 2 ao lắng nêu trên: Thực hiện lắp đặt, xây dựng đường ống dẫn nước thải trực tiếp từ hệ thống tuyến, chế biến khoáng sản tại khu vực Lò L 3202 đến 2 ao lắng không có trong giấy phép môi trường.

Các thành phần kiểm tra yêu cầu Công ty TNHH Tân Thịnh, dừng các hoạt động xả nước bùn thải xuống 2 ao lắng và khắc phục ngay hậu quả xảy ra, báo cáo chính quyền địa phương biết, theo dõi, chấp hành đúng các quy định về khai thác tài nguyên khoáng sản, ngăn ngừa các sự cố về môi trường.

Ngày 12/4/2023, Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với UBND huyện Ngân Sơn, UBND xã Thượng Quan và công ty tiến hành kiểm tra tại khu vực suối Khuổi Doảng việc khắc phục của Công ty TNHH Tân Thịnh đối với nội dung kiểm tra ngày 17/9/2022.

Kết quả: Hồ chứa nước thải quặng đuôi (nằm ngoài khu vực khai thác của mỏ gồm 2 ngăn) được tiếp nhận nước thải và bùn thải từ cửa lò số 32, tại thời điểm kiểm tra không có nước thải, bùn thải chảy ra suối Khuổi Doảng. 2 ngăn của hồ chứa có nước thải và bùn thải đã đầy: Về diện tích đất của hồ chứa có tổng diện tích khoảng 3.000m2 (diện tích kiểm tra có tăng thêm là do Công ty TNHH Tân Thịnh san gạt đồi gia cố thân đập); khu đất này thuộc thửa đất số 24, tờ bản đồ 01 Bản đồ đất lâm nghiệp đo đạc và xác nhận năm 2006 là đất rừng sản xuất do UBND xã Thượng Quan quản lý. Công ty TNHH Tân Thịnh đã khắc phục xong, hiện trạng lấp đất và trồng cây để hoàn trả lại mục đích ban đầu.

Kiểm tra suối Khuổi Doảng vẫn có hiện tượng nước đục màu trắng sữa, theo đại diện công ty do người dân địa phương thực hiện khai thác khoáng sản trái phép gây ra (ngoài ranh giới của công ty). Trên cơ sở kết quả kiểm tra, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Kạn giao Thanh tra Sở xem xét làm rõ dấu hiệu của hành vi vi phạm và xử lý theo quy định.

Theo Báo cáo của Thanh tra Sở: Đối với hành vi Công ty TNHH Tân Thịnh sử dụng 3.000m2 đất rừng sản xuất do UBND xã Thượng Quan quản lý (tại thửa đất số 24, tờ bản đồ 01, Bản đồ đất lâm nghiệp do đạc và xác nhận năm 2006), để làm 2 ao lắng chứa nước thải, bùn thải từ cửa số 32 là hành vi chiếm đất, có dấu hiệu vi phạm khoản 1 Điều 12 Luật Đất đai 2013.

Đối với hành vi Công ty TNHH Tân Thịnh tự ý đấu nối ống dẫn nước thải, bùn thải từ của lò số 32 để dẫn vào 2 ao lắng không có trong Giấy phép môi trường số 787/GPMT-UBND do UBND tỉnh cấp ngày 12/5/2022, có dấu hiệu vi phạm khoản 5 Điều 6 Luật Bảo vệ môi trường 2020.

Và... rút kinh nghiệm!

Giải trình với cơ quan chức năng, Công ty TNHH Tân Thịnh cho biết: Do quá trình thực hiện không nắm rõ được ranh giới sử dụng đất, đã vô tình sử dụng đất do UBND xã quản lý, không thực hiện hành vi chiếm đất của Nhà nước. Khi sự việc xảy ra được Đoàn kiểm tra đo đạc mới biết và thực hiện khắc phục ngay việc tháo khô, san lấp đất, trồng cây trả lại hiện trạng mục đích ban đầu.

Do sự cố rò rỉ nước từ 2 ao lắng ra suối Khuổi Doảng, công ty đã dừng xả nước vào 2 ao lắng và tiến hành khắc phục sự cố rò rỉ bằng biện pháp lót bạt để gia cố bờ đập, đồng thời gọi điện thoại báo cáo lãnh đạo UBND xã Thượng Quan. Tại thời điểm kiểm tra, công ty đã chủ động khắc phục và nghiêm túc rút kinh nghiệm.

Trên cơ sở kết quả kiểm tra và kết quả khắc phục, mặc dù công ty có dấu hiệu vi phạm pháp luật đất đai, môi trường, nhưng theo đề xuất của Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường chấp thuận nội dung giải trình, không kiến nghị lập hồ sơ xử lý vi phạm theo Nghị định số 91/2019 NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai; Nghị định số 45/2022 NĐ-CP ngày 7/7/2022 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Kạn yêu cầu Công ty TNHH Tân Thịnh nghiêm túc rút kinh nghiệm và chấn chính việc chấp hành các quy định của pháp luật tài nguyên và môi trường. Yêu cầu doanh nghiệp xây dựng phương án điều chỉnh bổ sung đối với hạng mục hồ lắng của lò số 32 để đảm bảo thu gom, xử lý nước thải và bùn thải phát sinh theo quy định.

Thông báo của Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Kạn nêu rõ: “Nếu công ty còn để xảy ra tái phạm hoặc có hành vi vi phạm khác bị phát hiện sẽ xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật”.