Việc tàu hàng đâm sập cầu Francis Scott Key (bang Maryland) đang thu hút sự chú ý của người dân Mỹ. Điều này khiến nhiều người đặt câu hỏi về mức độ chắc chắn và an toàn của hơn 600.000 cây cầu trên toàn quốc gia này.

Theo đài CNN, cầu Francis Scott Key đã tồn tại được 47 năm. Trong thời gian đó, nó chưa bao giờ phải chịu một chấn động lớn nào. Tuy nhiên, khi tàu chở hàng Dali đâm vào cây cầu này hôm 26-3 nó đã sụp đổ trong vòng chưa đầy 1 phút.

Vụ tai nạn trên là một sự cố bất ngờ. Tuy nhiên, sập cầu do va chạm không phải là chưa từng xảy ra. Do đó, vụ tai nạn này có thể phòng ngừa được.

Đống đổ nát của cầu Francis Scott Key sau khi bị tàu chở hàng Dali đâm sập. Hàng ngàn cây cầu ở Mỹ có nguy cơ bị sập nếu bị va chạm (Ảnh: GETTY IMAGES)

Các cuộc kiểm tra an toàn liên bang gần đây với cầu Francis Scott Key cho thấy cầu trong tình trạng “ổn”. Thống đốc bang Maryland cũng cho biết cây cầu “hoàn toàn tuân thủ quy định”. Tuy nhiên, theo CNN, hàng nghìn cây cầu ở Mỹ không đạt được điều kiện như vậy.

Theo Hiệp hội Kỹ sư Xây dựng Mỹ và chính phủ liên bang, 46.000 cây cầu ở Mỹ có cấu trúc cũ và ở tình trạng “kém”. Ngoài ra, 17.000 cây cầu có nguy cơ sụp đổ chỉ sau một cú va chạm.

Các kỹ sư và chuyên gia cơ sở hạ tầng cho biết các hiện tượng thời tiết cực đoan, xe tải hạng nặng và va chạm từ các tàu hàng lớn đã gây ra rủi ro đáng kể cho các cây cầu ở Mỹ.

Cơ sở hạ tầng cũ

Các tiểu bang ở Mỹ kiểm tra các cây cầu ít nhất 2 năm một lần và phân loại chúng ở mức “tốt”, “ổn” hoặc “kém”. Một cây cầu được đánh giá ở tình trạng “kém” sẽ có một số bộ phận kết cấu rơi vào trạng thái “xuống cấp nặng”.

Theo báo cáo cơ sở hạ tầng gần đây của Hiệp hội Kỹ sư Xây dựng Mỹ, khoảng 46.100 trong số 617.000 cây cầu ở Mỹ (tương đương 7,5% tổng số cây cầu) có kết cấu yếu và đang trong tình trạng “kém”. Trung bình mỗi ngày, có 178 triệu lượt di chuyển qua những cây cầu này.

Hiệp hội này cho biết những cây cầu rơi vào tình trạng “kém” vẫn an toàn nhưng chúng cần được đầu tư đáng kể để duy trì hoạt động. Nhà chức trách có thể cân nhắc việc cấm di chuyển qua những cây cầu này hoặc hạn chế tải trọng của xe tải qua cầu.

Theo hiệp hội trên, số lượng các cây cầu kết cấu yếu đã giảm trong những năm gần đây. Tuy nhiên, tốc độ chi ngân sách cho việc cải tiến những cây cầu này đã chậm lại. Một ước tính gần đây cho thấy chính quyền cần chi 125 tỉ USD để sửa chữa, gia cố các cây cầu ở Mỹ.

Luật cơ sở hạ tầng liên bang được thông qua vào năm 2021 đề cập việc chi 110 tỉ USD cho đường, cầu và các dự án cơ sở hạ tầng lớn. Nguồn kinh phí này có thể giúp chính quyền sửa chữa phần nào số cầu nói trên.

Nhân viên cứu hộ tập trung trên bờ sông Patapsco sau khi cầu Francis Scott Key bị đâm sập (Ảnh: EPE-EFE)

Biến đổi khí hậu và xe tải hạng nặng đi qua cầu

Chất lượng nhiều cây cầu cũ của Mỹ bị ảnh hưởng trước các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt như động đất, bão hoặc nhiệt độ tăng cao.

Theo báo cáo năm 2021 của Hiệp hội Kỹ sư Xây dựng Mỹ, gần 21.000 cây cầu ở Mỹ được phát hiện có nguy cơ bị hư hại nền móng khi hiện tượng thời tiết khắc nghiệt xảy ra.

Động đất cũng là mối đe dọa đối với chất lượng của các cây cầu.

Một báo cáo năm 2016 của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội cho thấy khả năng chống chịu địa chấn của hệ thống đường cao tốc Mỹ đã được cải thiện trong những thập niên gần đây, nhờ đầu tư vào cơ sở hạ tầng mới, có khả năng chống chịu tốt hơn.

Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra rằng không phải tất cả đường cao tốc đều được cải thiện chất lượng, và hiện vẫn chưa có cách nào để xây dựng cơ sở hạ tầng vừa tiết kiệm chi phí, vừa có thể chịu được những trận động đất dữ dội.

Ngoài ra, chất lượng các cây cầu còn bị ảnh hưởng do những xe tải có tải trọng vượt quá quy định đi qua.

Báo cáo của Hiệp hội Kỹ sư Xây dựng Mỹ cho biết những chiếc xe tải này có thể vượt quá tải trọng 40 tấn (so với thiết kế ban đầu của cầu). Do đó, chúng có thể gây ra tình trạng quá tải cho các bộ phận của cầu, gây nứt kim loại, đồng thời làm giảm tuổi thọ của cầu.

Các tàu chở hàng lớn đi qua

Bên cạnh cơ sở hạ tầng cũ, thời tiết khắc nghiệt và phương tiện hạng nặng, các tàu chở hàng lớn cũng là mối đe dọa đối với chất lượng các cây cầu ở Mỹ.

Hơn 17.000 cây cầu có nguy cơ sập chỉ sau một cú va chạm. Điều đó có nghĩa là nếu bị tác động với lực đủ mạnh vào đúng chỗ, một đoạn lớn hoặc toàn bộ cây cầu có thể sụp đổ.

Các chuyên gia cho biết nhu cầu cấp thiết là phải cải thiện chất lượng cầu hoặc bảo vệ những cây cầu cũ khỏi nguy cơ bị các tàu hàng đụng phải. Con tàu Dali – tàu đâm sập cầu Francis Scott Key vừa qua – dài gần 300 m. Tàu này dài gần gấp đôi chiều dài của những con tàu đi dưới cây cầu này trong những năm 1970 (thời điểm cầu được xây dựng).

Cầu Francis Scott Key đã tồn tại được 47 năm (Ảnh: AP)

Theo báo cáo của Hiệp hội Cơ sở hạ tầng Giao thông Đường thủy Thế giới vào năm 2018, từ năm 1960 đến năm 2015, 35 cây cầu lớn trên khắp thế giới đã bị sập do bị tàu hoặc sà lan va chạm, khiến 342 người thiệt mạng.

Trong 3 tháng đầu năm nay, các tàu thương mại đã khiến 3 cây cầu bị sập hoặc hư hại.

“Các tàu ngày càng lớn hơn và các cảng container đang tập trung vào việc tăng cường vận chuyển hàng hóa. Trong khi chúng ta khuyến khích sử dụng các tàu hàng lớn hơn, chúng ta cũng cần bảo vệ các cây cầu” – ông Ananth Prasad, chủ tịch Hiệp hội Các nhà xây dựng giao thông vận tải Florida (Mỹ), nói với CNN.

Để giảm thiểu khả năng tàu đâm vào cầu, các cây cầu cần được trang bị các thiết bị giúp bảo vệ cầu.

Ông Prasad cho rằng việc bổ sung các biện pháp bảo vệ này sẽ nhanh hơn và tiết kiệm chi phí hơn so với việc xây dựng một cây cầu mới.