Nguy hại từ đồ dùng học tập bán trôi nổi, không rõ nguồn gốc

Càng gần năm học mới, thị trường đồ dùng học tập càng trở nên sôi động. Đặc biệt, những đồ dùng học tập "Made in Việt Nam" chiếm phần lớn, đến 80% thị phần.

Lý giải nguyên nhân đồ dùng học tập doanh nghiệp Việt Nam sản xuất đang dần chiếm lĩnh thị trường, đại diện Nhà sách Tiền Phong trên phố Tây Sơn (Đống Đa) cho biết, những năm gần đây, các doanh nghiệp sản xuất đồ dùng học tập đã chú trọng cải tiến mẫu mã, nâng cao chất lượng, giảm giá thành sản phẩm, đẩy mạnh quảng bá thương hiệu, sản phẩm tới người tiêu dùng.

Nhiều phụ huynh cho biết, những năm gần đây, các sản phẩm cặp sách, bút viết của Việt Nam sản xuất đáp ứng rất tốt về chất lượng cũng như mẫu mã không thua kém các sản phẩm nhập khẩu từ Thái Lan, châu Âu... Hơn nữa, giá thành lại rẻ nên đa số bậc phụ huynh đều chuộng các sản phẩm sản xuất trong nước.

Dụng cụ học tập đều có những quy chuẩn để đảm bảo chất lượng sản phẩm an toàn cho người sử dụng. Ảnh minh họa.

Để thuận tiện cho phụ huynh và các em học sinh tìm kiếm, chọn lựa sản phẩm, nhiều cửa hàng, nhà sách đã bố trí, sắp xếp lại gian hàng theo từng chủng loại, khối lớp khác nhau, thể loại từ sách giáo khoa, sách bổ trợ kiến thức, sách tham khảo, nâng cao… cho đến vở viết, giấy kiểm tra, đồ dùng học tập. Đặc biệt, nhiều cửa hàng, đơn vị kinh doanh còn "tung" ra các chương trình khuyến mại, tặng nhiều ưu đãi hấp dẫn như giảm giá từ 50%-60% giá trị sản phẩm… nhằm kích thích nhu cầu của khách hàng.

Có thể thấy, chủng loại các sản phẩm đồ dùng học tập ngày càng đa dạng, phong phú với giá cả phù hợp. Tuy nhiên, theo NXB Giáo dục Việt Nam, thị trường đồ dùng học tập vẫn còn không ít sản phẩm là hàng Trung Quốc không rõ nguồn gốc, không tem nhãn phụ gây khó khăn và tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn cho thầy cô và học sinh.

Bên cạnh đó, giá bán các sản phẩm đồ dùng học tập cũng “nhảy múa” theo cầu thị trường, đặc biệt tại các địa điểm kinh doanh văn phòng phẩm gần trường học.. để chuẩn bị tốt cho năm học mới với các sản phẩm sách, vở, đồ dùng học tập bảo đảm chất lượng, các phụ huynh và học sinh không mua sách từ các nguồn trôi nổi trên thị trường. Nên tìm đến các cửa hàng sách, nhà sách có uy tín để chọn mua sản phẩm, tránh mua phải một số loại đồ dùng học tập kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM cũng lưu ý, đối với đồ dùng học tập có mùi thơm đặc biệt thì chắc chắn phải sử dụng màu và mùi công nghiệp, với trẻ em nếu tiếp xúc những sản phẩm này lâu dài sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe. Thông thường, nhiều phụ huynh khi lựa chọn sản phẩm đồ dùng học tập cho con em mình, thường chỉ chú ý đến việc kiểm tra tem, nhãn mác các loại sách, cặp, bàn tính mà quên rằng chính những vật dụng như bút, cục tẩy, đất nặn… những sản phẩm có chứa phẩm màu, mùi không đảm bảo sẽ ảnh hưởng đến trí não, thậm chí có thể gây ung thư.

Trên thực tế, lâu nay các mặt hàng văn phòng phẩm như hộp cắm bút, cục chặn giấy… chứa dung dịch độc hại như chì, asen… được bày bán tràn lan trên thị trường. Mặc dù sự không an toàn của văn phòng phẩm không phải đề tài mới và đã được các phương tiện truyền thông phổ biến rộng rãi, tuy nhiên người sử dụng văn phòng phẩm vẫn không hề hay biết. Đôi khi họ bị thu hút bởi mẫu mã đẹp bên ngoài, đặc biệt là học sinh và đa số người mua không quan tâm đến xuất xứ của văn phòng phẩm đó. Do khi sử dụng dụng cụ học tập trẻ không chỉ tiếp xúc qua da tay, qua đường hô hấp mà không ít em còn có thói quen ngậm đồ dùng học tập nên có thể gây dị ứng, ngộ độc.

Nếu tiếp xúc thường xuyên trong thời gian dài, trẻ có nguy cơ bị ảnh hưởng trí não, thậm chí gây ung thư, vô sinh. Ngoài ra, khi nuốt phải chất lỏng có trong một số sản phẩm chặn giấy, gọt bút chì… trẻ có thể bị ngộ độc cấp tính và tử vong do bên trong có chứa một số kim loại nặng như chì, asen, cadimi với hàm lượng khá cao. Một số loại chứa hàm lượng formaldehyde quá tiêu chuẩn cho phép. Những chất này khi xâm nhập vào cơ thể có thể gây ung thư máu.

Tiêu chuẩn để đánh giá chất lượng dụng cụ học tập, văn phòng phẩm cho học sinh

Cũng như nhiều ngành hàng khác, với văn phòng phẩm (dụng cụ học tập), các cơ quan quản lý đều đưa ra những tiêu chuẩn để đảm bảo chất lượng sản phẩm an toàn cho người sử dụng. Nhất là những sản phẩm dành riêng cho đối tượng học sinh, sinh viên. Vậy hiện nay những quy chuẩn nào dùng để đánh giá chất lượng dụng cụ học tập?

Tiêu chuẩn châu Âu EN 71

Tiêu chuẩn châu Âu EN 71 là một trong những tiêu chuẩn cao nhất trên thế giới dành riêng cho ngành hàng văn phòng phẩm (dụng cụ học tập). Quy chuẩn này tập hợp toàn bộ quy định cụ thể yêu cầu an toàn cho đồ chơi được bày bán tại Liên minh châu Âu. Tiêu chuẩn còn được áp dụng chặt chẽ, khắt khe cho các sản phẩm dụng cụ học tập dành cho học sinh, sinh viên. Tùy vào đặc tính của mỗi dụng cụ học tập (văn phòng phẩm) sẽ áp dụng các phần tiêu chuẩn khác nhau như:

Tiêu chuẩn EN 71-1: An toàn liên quan đến cơ lý. Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu và phương pháp thử đối với sản phẩm dành cho trẻ em ở các nhóm tuổi khác nhau từ sơ sinh đến 14 tuổi. 

Tiêu chuẩn EN 71-2: Yêu cầu chống cháy, bắt lửa. Tiêu chuẩn này quy định các loại vật liệu dễ cháy bị cấm sử dụng trong tất cả sản phẩm và các yêu cầu liên quan đến tính dễ cháy của một số sản phẩm khi chúng tiếp xúc với nguồn lửa nhỏ.

Tiêu chuẩn EN 71-3: Yêu cầu về giới hạn các kim loại hòa tan và giới hạn tối đa chất độc hại, các nguyên tố. Tiêu chuẩn này quy định các phương pháp thử nghiệm và giới hạn di chuyển của 19 nguyên tố kim loại nặng hòa tan từ các vật liệu có thể tiếp cận được sử dụng trong đồ chơi

Tiêu chuẩn EN 71-7: Màu vẽ cầm tay. Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu đối với các chất và vật liệu được sử dụng trong sơn.

Tiêu chuẩn EN 71-9: Quy định về hợp chất hóa học hữu cơ. Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu đối với sự di chuyển hoặc hàm lượng của một số hợp chất hóa học hữu cơ nguy hiểm từ/trong một số đồ chơi và vật liệu đồ chơi.

Lưu ý, mỗi sản phẩm dụng cụ học tập (văn phòng phẩm) dành cho học sinh, sinh viên sẽ được áp dụng một hoặc nhiều tiêu chuẩn cụ thể nằm trong tiêu chuẩn EN 71.

Tiêu chuẩn ASTM- D4236

ASTM là tổ chức tiêu chuẩn quốc tế cho ra đời các tiêu chuẩn kỹ thuật cho vật liệu, sản phẩm, hệ thống và dịch vụ. Nguồn gốc của ASTM Quốc tế là Hiệp hội Thí nghiệm và Vật liệu Hoa Kỳ. Những tiêu chuẩn mà ASTM Hoa Kỳ đưa ra được quốc tế thừa nhận. Hiện nay có 12.575 tiêu chuẩn ASTM được tự nguyện áp dụng khắp toàn cầu. Trong đó, ngành hàng văn phòng phẩm áp dụng ASTM-D4236 là tiêu chuẩn dán nhãn cho sản phẩm mỹ thuật về nguy hại sức khỏe mãn tính. Đảm bảo thành phần tạo ra sản phẩm được ghi chú rõ ràng, nằm trong phạm vi mà tiêu chuẩn cho phép, an toàn cho người sử dụng.

Tiêu chuẩn QCVN3:2009/BKHCN

QCVN 3: 2009/BKHCN là quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về An toàn đồ chơi trẻ em, được Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành. Quy chuẩn này quy định các yêu cầu khắt khe đối với đồ chơi trẻ em nhằm giảm thiểu tối đa mối nguy hại ảnh hưởng đến độ an toàn, sức khỏe của trẻ em. QCVN 3: 2009/BKHCN áp dụng cho các loại đồ chơi trẻ em sản xuất trong nước, nhập khẩu lưu hành trên thị trường Việt Nam. Và dụng cụ học tập (văn phòng phẩm) cũng được xếp loại làm đồ chơi cho trẻ em nên bắt buộc phải áp dụng quy chuẩn này.

Tiêu chuẩn REACH

REACH là một quy định mới trong liên minh châu Âu (EU) quy định sử dụng hóa chất nhằm đảm bảo an toàn sức khỏe cho con người và môi trường. Quy định áp dụng bắt buộc cho tất cả sản phẩm thuộc ngành công nghiệp, liên quan đến hàng tiêu dùng, trong đó có ngành hàng văn phòng phẩm. REACH được áp dụng trong 27 nước thuộc EU, Iceland, Lichtenstein và Na Uy.

Tiêu chuẩn FSC-STD-40-004 V-0

Đây là quy định cao trên thế giới quy định tiêu chuẩn cho các công ty sản xuất, chế biến hoặc kinh doanh gỗ và lâm sản ngoài gỗ. Một số sản phẩm văn phòng phẩm (dụng cụ học tập) như bút chì… có sử dụng nguyên liệu gỗ nên bắt buộc áp dụng tiêu chuẩn FSC-STD-40-004 V-0. Các sản phẩm đạt tiêu chuẩn FSC-STD-40-004 V-0 thì chứng tỏ sử dụng gỗ rõ nguồn gốc, xuất xứ.