Tổng quan về các thuốc giảm cân

Giống như tên gọi của nó, thuốc giảm cân là loại thuốc giúp làm giảm cân nặng và loại bỏ lượng mỡ dư thừa trên cơ thể. Thuốc giảm cân được làm từ các loại thực vật hoặc thảo dược có xuất xứ từ tự nhiên, được làm thành dạng thực phẩm chức năng. Tùy vào nhà sản xuất mà thành phần của thuốc giảm cân sẽ khác nhau, tuy nhiên, nếu được chiết xuất từ tự nhiên thì chúng không gây hại tới sức khỏe của người sử dụng.

Theo các chuyên gia, thuốc giảm cân là sản phẩm giúp bệnh nhân thừa cân, béo phì kiểm soát được cân nặng và bắt buộc phải kết hợp với chế độ dinh dưỡng và hoạt động thể chất hợp lý.

Một số thuốc giảm cân được FDA (Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ) chấp thuận bao gồm:

Nhóm ức chế sự thèm ăn

Đa số thuốc được FDA cho phép sử dụng đều có tác dụng ức chế cảm giác thèm ăn thông qua cơ chế tác động đến 1 hoặc nhiều chất dẫn truyền thần kinh của não bộ. Mục đích khi sử dụng nhóm thuốc này là giúp bệnh nhân béo phì cảm thấy ít đói hoặc no lâu hơn. Một số thuốc tiêu biểu của nhóm này có thể kể đến như:

Belviq (Lorcaserin): Giảm thèm ăn và tăng cảm giác no thông qua một receptor của Serotonin não bộ;

Thuốc phối hợp Bupropion/Naltrexone: Sự kết hợp 1 hoạt chất chống trầm cảm (Bupropion) và một thuốc hỗ trợ cai rượu và ma túy (Naltrexone) hỗ trợ kiềm chế cảm giác đói và thèm ăn của bệnh nhân;

Saxenda (Liraglutide): Tác dụng chính là kiểm soát đường huyết và nồng độ Insulin máu, tuy nhiên vẫn có thể hỗ trợ giảm cân;

Qsymia (Phentermin/Topiramate ER): Phentermin ức chế sự thèm ăn như Amphetamin;

Thuốc ức chế lipase

Orlistat (Xenical) được FDA chấp thuận vào năm 1999 để điều trị lâu dài bệnh nhân béo phì. Hoạt chất này ức chế quá trình hấp thụ chất béo lên đến 30%. Cơ chế hoạt động của thuốc là ức chế enzym Lipase (do tuyến tụy tiết ra nhằm phân hủy chất béo), do đó chất béo không được tiêu hóa sẽ đào thải ra ngoài theo phân.

Mặc dù các thuốc giảm cân kể trên đã được FDA chấp thuận nhưng việc sử dụng vẫn có thể gây ra một số tác dụng phụ như sau:

Chất ức chế Lipase được ghi nhận liên quan đến nguy cơ tổn thương gan (mặc dù hiếm gặp), do đó bệnh nhân béo phì khi sử dụng cần cảnh giác với các triệu chứng như ngứa, vàng da, chán ăn, phân và nước tiểu có màu bất thường;

Qsymia có hoạt chất Topiramate có thể gây dị tật bẩm sinh nghiêm trọng nếu dùng trong giai đoạn mang thai;

Saxenda: Được cho là có liên quan đến ung thư khối u tế bào C tuyến giáp ở động vật. Do đó không sử dụng nếu tiền sử cá nhân hoặc gia đình từng bị ung thư biểu mô tuyến giáp;

Belviq: Nguy cơ tương tác với một số thuốc chống trầm cảm và thuốc điều trị đau nửa đầu có tác động đến Serotonin não bộ.

Tác hại của thuốc giảm cân

Ảnh hưởng đến tim mạch

Các sản phẩm giảm cân không được kê đơn và không rõ nguồn gốc được quản cáo với các khả năng vừa kích thích trao đổi chất, vừa giảm cảm giác thèm ăn nhưng vẫn đảm bảo cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể hoạt động. Thực tế những tác dụng này làm chúng ta nghĩ đến ngay những loại thuốc giảm cân có chứa chất kích thích.

Chính vì chất kích thích làm tăng nhịp tim một cách nhân tạo do có tác động của thuốc nên có thể gây loạn nhịp tim, làm tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ. Thường những chất kích thích như vậy đã bị cấm bán nhưng thực tế là chúng vẫn có thể tồn tại trong những viên thuốc giảm cân giả, kém chất lượng không được kiểm soát.

Ảnh hưởng tới tiêu hóa

Song song với mục đích chính là giảm cân, uống thuốc giảm cân cũng có thể gây ra các vấn đề khó chịu (và đôi khi là nghiêm trọng) ở đường tiêu hóa. Nhiều loại thuốc giảm cân hoạt động bằng cơ chế ngăn chặn hoặc giảm sự hấp thụ chất béo trong cơ thể, làm thay đổi quá trình tiêu hóa, từ đó gây ra một loạt các tác dụng phụ từ nhẹ đến nặng như: Cảm giác đầy hơi chướng bụng; Buồn nôn, nôn; Co thắt dạ dày; Tiêu chảy; Mất kiểm soát cơ thắt hậu môn, dẫn đến đại tiện không tự chủ; Táo bón;...

Gây mất ngủ

Các chất kích thích trong một số loại thuốc giảm cân sẽ tạo ra nhiều năng lượng hơn và tăng tốc độ quá trình trao đổi chất trong cơ thể. Tùy thuộc vào liều lượng bạn dùng và mức độ nhạy cảm với chất kích thích, đôi khi mức năng lượng tăng cao này chỉ tương tự như uống quá nhiều cà phê hoặc nước tăng lực vì chúng chứa nhiều thành phần giống nhau.

Các vấn đề liên quan đến giấc ngủ là “kết quả không mong muốn” khá phổ biến từ thuốc giảm cân. Năng lượng tăng và nhịp tim nhanh khiến bạn khó ngủ, mất ngủ. Các cảm giác lo lắng, hoang tưởng, tác động về tinh thần cũng khiến bạn thức khuya, không đủ thư giãn để nghỉ ngơi.

Gây nghiện

Một tác hại của thuốc giảm cân mà ít người đề phòng chính là khả năng gây nghiện, chủ yếu liên quan đến thành phần amphetamine. Ngày càng có nhiều người dùng thuốc cải thiện các triệu chứng của sự thiếu chú ý, mất ngủ như Adderall vì tác dụng thứ cấp của thuốc giảm cân.

Những toa thuốc này thường được kê ở liều cao hơn so với người điều trị tăng động giảm chú ý (ADHD). Tuy nhiên, ngay cả việc sử dụng Adderall với liều lượng theo quy định cũng có nguy cơ gây phụ thuộc về tâm lý và thể chất. Theo FDA tuyên bố, người sử dụng sẽ có khả năng lạm dụng thuốc cao.

Người nghiện thuốc giảm cân chứa chất kích thích có nhiều khả năng tìm đến các chất kích thích mạnh hơn và thường là bất hợp pháp. Chính hành vi này dẫn đến nhiều hậu quả nguy hiểm hơn. Tất cả đều xuất phát từ mục đích đơn thuần ban đầu là giảm cân.

Muốn giảm cân một cách khoa học, bạn nên tới các trung tâm tư vấn dinh dưỡng, các bác sĩ sẽ khám và tư vấn làm thế nào để đạt hiệu quả giảm cân như mong muốn mà không gây những tác dụng phụ.