Các nhà khảo cổ nghiên cứu trong rừng nhiệt đới Amazon đã phát hiện ra một mạng lưới thành phố cổ khổng lồ có niên đại 2.500 năm tuổi.

Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Khoa học [Science.org], đó là dấu ấn để lại của những khu định cư từ thời tiền Colombo, các con phố rộng và con đường thẳng tắp, quảng trường và đền đài nằm rải rác ở Thung lũng Upano của rừng Amazon thuộc Ecuador, phía Đông của dãy Andes.

Việc phát hiện ra mạng lưới đô thị cổ xưa ở Amazon là kết quả của hơn hai thập kỷ khảo sát trong khu vực của nhóm nghiên cứu đến từ Pháp, Đức, Ecuador và Puerto Rico.

Mạng lưới đô thị khổng lồ được tìm thấy ở Thung lũng Upano của rừng Amazon thuộc Ecuador, phía Đông của dãy Andes. Ảnh: Getty Images

Tác giả chính của nghiên cứu là Tiến sĩ Stéphen Rostain, nhà khảo cổ học và giám đốc nghiên cứu tại Trung tâm nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp [CNRS]. Ông mô tả phát hiện này là “đáng kinh ngạc”.

Để có thể khám phá bí ẩn của một trong những khu rừng dày đặc và khó khảo sát nhất thế giới, Tiến sĩ Rostain và các cộng sự đã sử dụng LiDAR, một công cụ viễn thám sử dụng tia laser để phát hiện các cấu trúc bên dưới tán cây dày và lập bản đồ 3D các cấu trúc ẩn.

“LiDAR đã cung cấp cho chúng tôi cái nhìn tổng quan về khu vực, giúp chúng tôi có thể xác định rất rõ quy mô của các địa điểm và cho chúng tôi thấy một bản đồ hoàn chỉnh về những con đường đã đào,” ông nói với hãng tin CNN hôm 12/1.

Tiến sĩ Rostain cho biết những người đầu tiên sống ở đó cách đây 3.000 năm đã dựng các ngôi nhà nhỏ, nằm rải rác trên gò đất xung quanh một quảng trường hình vuông. Dữ liệu từ LiDAR đã tiết lộ hơn 6.000 ngôi nhà ở phía Nam của khu vực rộng 600 km2 đã được khảo sát.

Theo nghiên cứu, những ngôi nhà này hầu hết có hình chữ nhật, một số có hình tròn và có kích thước khoảng 20m x 10m. Chúng được xây dựng xung quanh quảng trường trung tâm.

Nhóm nghiên cứu cũng phát hiện ra những khu liên hợp quy mô lớn mà theo họ đây có thể là khu vực thường diễn ra các sự kiện quan trọng. Họ phát hiện được ít nhất 15 cụm liên hợp. Ngay cả những khu biệt lập nhất cũng được liên kết bằng một mạng lưới rộng lớn gồm những con đường thẳng tắp.

Mạng lưới thành phố khổng lồ bị chôn vùi giữa rừng Amazon qua hình ảnh LiDAR. Ảnh: Science.org

Tại các vùng đệm trống giữa các khu liên hợp, nhóm nghiên cứu đã tìm thấy dấu hiệu canh tác trên đất. Theo nghiên cứu, chúng được liên kết bằng nhiều lối đi bộ.

“Những khám phá này đã cho chúng ta cái nhìn hoàn toàn khác về rừng Amazon. Theo đó, những người dân bản địa trong rừng nhiệt đới không phải là những bộ lạc bán du mục lạc vào rừng để tìm kiếm thức ăn, mà thực tế họ đã tổ chức cuộc sống theo mô hình dạng đô thị, trật tự," Tiến sĩ Rostain nói.

Theo các tác giả nghiên cứu, tổ chức tổng thể của các thành phố cho thấy “sự tồn tại của kỹ thuật tiên tiến” vào thời điểm đó. Họ kết luận rằng mạng lưới đô thị khổng lồ ở Thung lũng Upano “cung cấp thêm bằng chứng cho thấy Amazon không phải là khu rừng nguyên sinh như đã từng được mô tả”.

Như vậy, tất cả các bằng chứng đã thay đổi hoàn toàn quan điểm lâu nay cho rằng Amazon trước đây là một vùng hoang dã nguyên sơ, chỉ có những bộ lạc nhỏ sinh sống.

Theo nhà khảo cổ học Carlos Morales-Aguilar, mạng lưới đô thị mới được phát hiện này phù hợp chặt chẽ với các địa điểm khác đã được tìm thấy trên các khu rừng nhiệt đới ở Panama, Guatemala, Belize, Brazil và Mexico.

Ông gọi nghiên cứu này là “đột phá” và nói với CNN rằng nó không chỉ "cung cấp bằng chứng cụ thể về quy hoạch đô thị tiên tiến ở Amazon mà còn góp phần đáng kể vào sự hiểu biết của chúng ta về di sản văn hóa và môi trường của các xã hội bản địa ở khu vực này”.