Báo động tình trạng bán thuốc tràn lan trên mạng xã hội 

Với sự tiện lợi của điện thoại thông minh, người tiêu dùng giờ đây có thể mua bất cứ mặt hàng gì trên mạng. Lợi dụng điều này, các “quầy thuốc” online nở rộ, bán đủ thứ thuốc điều trị. Nhiều người vì tin những lời quảng cáo hoa mỹ và sự thuận tiện đã rơi vào cảnh “tiền mất, tật mang”, thậm chí trở thành nạn nhân của đối tượng lừa đảo.

Thời gian qua, trên trang cá nhân của anh V.M.H (quận Cầu Giấy, TP.Hà Nội) xuất hiện nhiều bài quảng cáo về loại thuốc giảm cân giúp người dùng giảm từ 3-5 kg chỉ sau một tuần sử dụng. Vốn có vấn đề về cân nặng, anh H. đã đặt mua hai lọ thuốc với giá hơn 1 triệu đồng và được giao hàng đến tận nhà. Sau một tuần sử dụng thuốc, số cân nặng của anh H. giảm không đáng kể nhưng kéo theo đó là nhiều triệu chứng như chóng mặt, buồn nôn, mệt mỏi…

Ngoài những lời quảng cáo “có cánh”, các loại thuốc này cũng được nhiều người lựa chọn bởi chỉ cần vài thao tác đơn giản trên điện thoại, sản phẩm sẽ được giao tận nhà trong vài ngày. 

“Mặc dù người bán hàng tư vấn loại thuốc này sử dụng công nghệ mới, hoàn toàn an toàn cho sức khỏe, không có tác dụng phụ, nhưng khi sử dụng rõ ràng có nhiều vấn đề. Tôi hỏi lại thì họ bảo là do cơ thể chưa thích nghi với thuốc, cần phải dùng sản phẩm thêm thời gian nữa mới thấy rõ công hiệu. Qua nói chuyện thấy người bán cũng không hiểu rõ về các loại thuốc nên tôi không tiếp tục mua hàng”, anh H. chia sẻ.

Người tiêu dùng không nên tin tưởng mua thuốc trên mạng vì tiềm ẩn nhiều rủi ro. Ảnh minh họa.

Không chỉ anh H., thời gian gần đây, nhiều người cũng trở thành nạn nhân của các “quầy thuốc” online. Chỉ cần gõ từ khóa về loại thuốc trị bệnh, thậm chí chỉ cần gõ triệu chứng sức khỏe mình đang mắc phải trên các công cụ tìm kiếm, ngay lập tức sẽ cho hàng trăm kết quả từ các “quầy thuốc” trên mạng. Có rất nhiều bài quảng cáo về các loại thuốc chữa bệnh từ đơn giản cho đến nan y, với những lời giới thiệu như “áp dụng công nghệ mới”, “điều trị dứt điểm nhanh chóng”… Ngoài những lời quảng cáo “có cánh”, các loại thuốc này cũng được nhiều người lựa chọn bởi chỉ cần một vài thao tác đơn giản trên điện thoại, sản phẩm sẽ được giao tận nhà trong vài ngày.

Theo tìm hiểu, nhiều người đã mua và sử dụng các loại thuốc, thực phẩm chức năng rao bán trên mạng. Phần lớn người mua lựa chọn mà không tìm hiểu kỹ sản phẩm và tin tưởng vào công dụng của thuốc qua lời giới thiệu của người bán hàng. Không ít người dù sử dụng sản phẩm nhưng không biết rõ về thành phần, xuất xứ loại thuốc mình mua.

Thực tế thời gian qua, các cơ quan chức năng liên tục đưa ra cảnh báo về tác hại của các loại thuốc, thực phẩm chức năng rao bán trên mạng. Gần đây, qua giám sát, lấy mẫu xét nghiệm, cơ quan chức năng phát hiện hàng loạt sản phẩm như viên uống thảo mộc, trà, cà-phê, được quảng cáo là hỗ trợ sức khỏe, giảm cân… nhưng chứa chất cấm.

Tháng 7 vừa qua, Cục Quản lý thị trường TP.Hà Nội phối hợp Công an quận Hà Đông phát hiện và thu giữ một lô hàng gồm số lượng lớn thực phẩm giảm cân chứa chất cấm, kết quả xét nghiệm cho thấy bên trong sản phẩm trà thảo dược bị thu giữ có chứa các chất Sibutramin và Cyproheptadin. Đây là hai chất cấm sử dụng trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm bảo vệ sức khỏe vì có thể gây đột quỵ, tổn thương não, nhồi máu cơ tim và nhiều nguy cơ nguy hiểm khác cho người sử dụng.

Ngoài việc “tiền mất, tật mang”, người tiêu dùng cũng có thể trở thành nạn nhân của đối tượng lừa đảo, chiếm đoạt tài sản trên mạng. Đầu tháng 10 vừa qua, Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam đối với Phạm Viết Trung (28 tuổi, trú tại xã Ninh Vân, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình) và 5 bị can khác về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Theo kết quả điều tra, với thủ đoạn lập các trang fanpage giả danh Bệnh viện Quân y 103 (Học viện Quân y) và Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 quảng cáo chữa bệnh tiểu đường, cao huyết áp rồi mời chào bán các loại thuốc “độc quyền” của hai bệnh viện này. Bằng thủ đoạn nêu trên, chỉ trong thời gian từ tháng 6/2022 đến nay, Trung và đồng phạm đã chiếm đoạt tổng số tiền gần 50 tỷ đồng của hơn 7.000 bị hại trên toàn quốc.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Võ Tường Kha (Hội Sinh lý học Việt Nam), gần đây, nhiều trường hợp phải đi cấp cứu tại bệnh viện do ngộ độc nặng, thủng dạ dày… do sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc được bán trên mạng. Điều đó cho thấy, tình trạng bán thuốc tràn lan trên các trang mạng xã hội rất đáng báo động.

“Có nhiều người bệnh khi tìm đến bác sĩ và đưa ra những loại thuốc, thực phẩm chức năng họ mua trên mạng sử dụng không ít sản phẩm chỉ toàn chữ nước ngoài, thậm chí người dùng không đọc được cả ngày sản xuất, hạn sử dụng chứ chưa nói đến thành phần, công dụng. Có những quảng cáo thuốc chữa dứt điểm tiểu đường, gút... là sai sự thật, vì các bệnh này hiện nay không thể chữa khỏi hoàn toàn. Việc dùng thuốc cần có sự tham vấn của bác sĩ và mua thuốc cũng cần chọn các quầy thuốc có uy tín để tránh mua phải thuốc giả, thuốc kém chất lượng”.

Theo Luật sư Nguyễn Anh Tuấn - Giám đốc Công ty Luật TNHH Trường Lộc, Điều 32, 33, Luật Dược năm 2016 quy định, thuốc là loại hàng hóa đặc biệt. Cơ sở bán lẻ thuốc chỉ bao gồm bốn hình thức: Nhà thuốc, quầy thuốc, tủ thuốc trạm y tế xã/phường/thị trấn; cơ sở chuyên bán lẻ dược liệu, thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền. Ngoài ra, nhà thuốc tư nhân phải có địa điểm, khu vực bảo quản, trang thiết bị bảo quản, tài liệu chuyên môn kỹ thuật và nhân sự đáp ứng thực hành tốt cơ sở bán lẻ thuốc.

Đối với cơ sở chuyên bán lẻ dược liệu, thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền thực hiện theo Điều 69 luật này phải tuân thủ quy định về địa điểm, khu vực bảo quản, trang thiết bị bảo quản, tài liệu chuyên môn kỹ thuật và nhân sự. Luật Dược năm 2016 cũng quy định người chịu trách nhiệm chuyên môn về dược của nhà thuốc phải có bằng tốt nghiệp đại học ngành dược và có hai năm thực hành chuyên môn tại cơ sở dược phù hợp…

Thuốc là loại hàng hóa đặc biệt, liên quan trực tiếp đến sức khỏe con người nên việc bán lẻ thuốc được quy định rất chặt chẽ. Không phải ai cũng có thể bán thuốc. Vì thế người dân cần cảnh giác với các loại thuốc bán trên mạng bởi không được cơ quan chức năng chứng nhận, cấp phép, không rõ nguồn gốc, xuất xứ và không bảo đảm về chất lượng.

Tiêu chuẩn chất lượng về thuốc được quy định như thế nào?

Căn cứ Điều 4, Điều 5 Thông tư 11/2018/TT-BYT, tiêu chuẩn chất lượng thuốc gồm dược điển và tiêu chuẩn cơ sở, cụ thể là:

Áp dụng dược điển: Áp dụng Dược điển Việt Nam, dược điển tham chiếu, cơ sở kinh doanh dược, cơ sở pha chế thuốc được áp dụng Dược điển Việt Nam hoặc một trong các dược điển tham chiếu sau đây: Dược điển Châu Âu, Anh, Hoa Kỳ, quốc tế, Nhật Bản.

Việc áp dụng tiêu chuẩn trong các dược điển quy định tại Điểm a Khoản này phải bao gồm toàn bộ quy định về chỉ tiêu chất lượng, mức chất lượng và phương pháp kiểm nghiệm quy định tại chuyên luận thuốc, nguyên liệu làm thuốc tương ứng của dược điển áp dụng; bao gồm cả quy định về chỉ tiêu chất lượng, mức chất lượng và phương pháp kiểm nghiệm chung được quy định tại Phụ lục của dược điển.

Trường hợp cơ sở sản xuất công bố áp dụng một trong các dược điển quy định tại Điểm a Khoản này nhưng sử dụng phương pháp kiểm nghiệm khác với phương pháp kiểm nghiệm được ghi trong chuyên luận riêng của thuốc, nguyên liệu làm thuốc trong dược điển đã chọn thì phải chứng minh sự tương đương giữa phương pháp kiểm nghiệm của nhà sản xuất với phương pháp kiểm nghiệm được ghi trong dược điển. Kết quả kiểm nghiệm sử dụng phương pháp kiểm nghiệm ghi trong dược điển là căn cứ để kết luận chất lượng thuốc;

Đối với thuốc dược liệu, cơ sở kinh doanh dược, cơ sở pha chế thuốc được áp dụng dược điển quy định tại Điểm a Khoản này hoặc dược điển nước xuất xứ của thuốc.

Áp dụng dược điển nước ngoài khác với các trường hợp quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều này: Trường hợp cơ sở kinh doanh dược, cơ sở pha chế thuốc áp dụng dược điển nước ngoài khác dược điển tham chiếu quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều này, tiêu chuẩn chất lượng áp dụng tối thiểu phải đáp ứng các yêu cầu sau:

Đáp ứng yêu cầu về chỉ tiêu chất lượng và mức chất lượng được quy định tại chuyên luận tiêu chuẩn chất lượng tương ứng của Dược điển Việt Nam hoặc một trong các dược điển tham chiếu; Phương pháp kiểm nghiệm chung được áp dụng phải phù hợp với phương pháp kiểm nghiệm chung tương ứng được ghi tại Dược điển Việt Nam hoặc một trong các dược điển tham chiếu quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều này.

Áp dụng tiêu chuẩn cơ sở: Tiêu chuẩn cơ sở về thuốc, nguyên liệu làm thuốc phải đáp ứng quy định tại Điểm b Khoản 2 Điều 102 của Luật dược. Cụ thể như sau: Đáp ứng yêu cầu về chỉ tiêu chất lượng, mức chất lượng được quy định tại chuyên luận tương ứng của Dược điển Việt Nam và chỉ tiêu chất lượng, mức chất lượng, phương pháp kiểm nghiệm chung được quy định tại các Phụ lục của Dược điển Việt Nam; Trường hợp Dược điển Việt Nam, dược điển tham chiếu quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều 4 Thông tư này chưa có chuyên luận thuốc, nguyên liệu làm thuốc tương ứng, cơ sở xây dựng tiêu chuẩn trên cơ sở kết quả nghiên cứu khoa học (bao gồm cả kết quả nghiên cứu phát triển sản phẩm) hoặc theo quy định của dược điển nước ngoài khác. Tiêu chuẩn cơ sở của thuốc pha chế, bào chế tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh do cơ sở xây dựng, đánh giá sự phù hợp và được người đứng đầu cơ sở ban hành.