Việt Nam đang đối diện với một thách thức nghiêm trọng khi tốc độ già hóa dân số tăng lên với tốc độ nhanh chóng. Dự kiến chỉ sau 13 năm nữa, vào năm 2036, nước này sẽ chính thức kết thúc giai đoạn già hóa dân số và chuyển sang giai đoạn cơ cấu dân số già, khi có 7 người dân chỉ có 1 người từ 65 tuổi trở lên. Điều này gây áp lực lớn lên vai người chăm sóc, đặc biệt là con cháu, đồng thời cản trở sự phát triển kinh tế của quốc gia.

Già hóa dân số là một hiện tượng toàn cầu. Mỗi quốc gia trên thế giới đều đã và đang chứng kiến sự gia tăng cả về quy mô và tỷ lệ người cao tuổi trong dân số

Để đối mặt với thách thức này, mỗi cá nhân cần chủ động lên kế hoạch chuẩn bị cho tuổi già của mình từ trước, không chỉ về mặt vật chất mà còn tâm lý. Kế hoạch già hóa thành công phải bám sát ba yếu tố chủ chốt: sức khỏe, kinh tế và tham gia xã hội. Điều này đồng nghĩa với việc giảm bớt các nguy cơ bệnh tật, khuyết tật; đảm bảo thu nhập thông qua việc làm bền vững, tiết kiệm, và bảo hiểm xã hội; cũng như tham gia tích cực vào hoạt động gia đình và cộng đồng.

Khám bệnh cho người cao tuổi tại tỉnh Hà Tĩnh. (Ảnh: T.G/Vietnam+)

Tuy nhiên, hiện tại nhiều người chưa có ý thức và kế hoạch cho tuổi già, dẫn đến sự chuẩn bị muộn màng và gánh nặng cho tương lai ngày càng gia tăng. Khảo sát cho thấy chỉ có khoảng 28% người được phỏng vấn đã lập kế hoạch chuẩn bị cho tuổi già, trong khi 67% mong muốn độc lập khi về già. Có mối liên kết giữa mức lập kế hoạch và thu nhập, khu vực sống và giới tính, nhưng tỷ lệ lên kế hoạch vẫn chưa đáp ứng nhu cầu lớn của người dân.

Để "già hoá thành công", theo chuyên gia cần chuẩn bị đủ và đều 3 yếu tố: Sức khỏe, tài chính và tham gia xã hội. Ảnh: Thạch Thảo

Về mặt sức khỏe, nhiều người cũng bỏ qua việc lo cho tuổi già từ khi còn trẻ. Nếu không chú trọng giữ gìn sức khỏe từ sớm, nguy cơ mắc các bệnh trẻ hóa như ung thư, tim mạch, tăng huyết áp, đột quỵ sẽ gia tăng khiến cho tuổi già trở nên khó khăn hơn.

Một trong những nguyên nhân chính của già hóa dân số là tốc độ giảm sinh. Nhiều gia đình chỉ sinh 1-2 con để đảm bảo cuộc sống ổn định, nhưng điều này dẫn đến áp lực lớn lên vai người chăm sóc khi số người cao tuổi ngày càng tăng, đồng thời cản trở sự phát triển kinh tế và gia đình truyền thống.

Già hóa dân số không phải là câu chuyện của riêng cá nhân ai, ,cũng không phải chỉ là chuyện vĩ mô của quốc gia nào. Ảnh: Thạch Thảo

Để giải quyết vấn đề già hóa dân số, nhà nước cần đưa ra giải pháp đột phá về việc làm, thu nhập và đảm bảo tăng năng suất lao động cho thế hệ trẻ. Đồng thời, người dân cần chủ động lên kế hoạch từ trước, đảm bảo có đủ nguồn lực cho cuộc sống về già và không phụ thuộc vào ai. Việc lập kế hoạch và chuẩn bị cho tuổi già từ tuổi trẻ sẽ giúp giảm gánh nặng cho con cái và tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc sống sau này.

Cũng cần nhấn mạnh về ý thức chăm sóc sức khỏe từ khi còn trẻ, để tránh các căn bệnh trẻ hóa và đảm bảo một tuổi già khỏe mạnh, đáng sống. Giáo dục và tăng cường ý thức về việc chuẩn bị già hóa từ tuổi trẻ là điểm chính để giảm thiểu tác động tiêu cực của già hóa dân số đối với xã hội và gia đình.